“…yıllar geçtikçe, benim sözlerim, bu yazılı sözler, benimle ilgilerini gittikçe yitirmeye başlamış gibi görünüyor, artık onlar öyle uzakta, yabancı dillerde, kendi gözlerimle nadiren gördüğüm farklı yayınlarda, haklarında hiçbir şey bilmediğim farklı yorumcuların elinde kaldı… Artık buna hâkim değilim. Öyleyse hangi dilde, hangi u¨lkede başıma neler geliyor? Edebiyat oldum, isyanlarım da edebiyat haline geldi. Ve akıllandıkça aptallaşma yasası bana tamamıyla uyuyor.” Polonyalı bir yazar olmaktan öte, her daim “kendisi olmak”ta direnen bir edebiyat sürgünü, aksi yazar Gombrowicz, yanılmayı göze aldığı edebiyat gemisinden homurdanmayı, esip gürlemeyi sürdürüyor. “Yanılıyor muyum? Bu gu¨nlu¨k, benim özelim olduğuna göre, yanılmak serbest.”