Seyahatnâme serisinin belki de en renkli cildi bu olsa gerek. Hem çok yer gezip görür hem çok savaşa katılır hem de inanılması güç maceralar yaşar. Evliyâ Çelebi, Seyahatnâmesi’nin dördüncü cildinde, Osmanlı Devleti’nin doğu ve güneydoğu bölgelerinde gezip dolaşır, dost meclislerinde bulunur, ziyafetlere konar, savaşlara katılır, tehlikelere atılır, bazen de tatlı canını zor kurtarır. Özellikle gezdiği bölgelerin yerleşik kavimlerini, inançlarını, âdetlerini, yiyecek ve içeceklerini başka bir kaynakta bulamayacağımız kadar ayrıntılı olarak anlatır. İlk uğradığı şehir Malatya’dır. Daha sonra Diyarbakır’a geçip bu tarihî şehirden uzun uzun bahseder. Bitlis’e geçen Evliyâ Çelebi, hayran kaldığı Bitlis Hanı Abdal Han’ı zamanının en bilge kişisi olarak bizlere tanıtır. Bitlis Beyliği’ni, dolayısıyla o tarihlerde yurtluk ve ocaklık olarak hüküm süren doğudaki diğer beylikleri, Bitlis Hanı’yla yapılan savaşı ve yeni han seçilmesini anlatır.